---

บทคัดย่อ

การศึกษาความสามารถในการทนทานต่อภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงของข้าวไทย (Oryza sativa L.) 2 สายพันธุ์ ได้แก่ ขาวดอกมะลิ 105 และปทุมธานี 80 เทียบกับหญ้าข้าวนก (Echinochoa crus-galli L.) ซึ่งเป็นวัชพืชร้ายแรงในนาข้าว ด้วยการวิเคราะห์การเจริญเติบโตและการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาของพืช ในระยะต้นกล้า พบว่าภายใต้ภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงที่ 45 องศาเซลเซียส เปอร์เซ็นต์การเพิ่มขึ้นของความยาวต้นภายใต้ภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงของต้นกล้าข้าวและหญ้าข้าวนกสูงกว่าภาวะอุณหภูมิปกติ ภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงจึงสามารถกระตุ้นการเจริญเติบโตทางลำต้นของต้นกล้าข้าวและหญ้าข้าวนก แต่มีเพียงข้าวสายพันธุ์ปทุมธานี 80 เท่านั้นที่สามารถรักษาน้ำภายในเซลล์ไว้ได้ นอกจากนี้ ภาวะอุณหภูมิสูงกว่าปกติทั้งที่ระดับ 40 และ 45 องศาเซลเซียส ไม่ส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตทางราก โดยความยาวรากของต้นกล้าข้าวและหญ้าข้าวนกไม่แตกต่างจากภาวะอุณหภูมิปกติ ที่ความเชื่อมั่น 95% ภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงชักนำให้เกิดปฏิกิริยาลิพิดออกซิเดชัน สาเหตุของความเครียดจากปฏิกิริยาออกซิเดชัน ซึ่งพบสารมาลอนไดอัลดีไฮด์ในเซลล์ต้นกล้าหญ้าข้าวนกปริมาณสูงกว่าต้นกล้าข้าว และพบว่าในภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูง ต้นกล้าหญ้าข้าวนกมีปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ คลอโรฟิลล์ บี และแคโรทีนอยด์ ในระดับที่ต่ำกว่าต้นกล้าข้าวขาวดอกมะลิ 105 และข้าวปทุมธานี 80 ณ ช่วงเวลาเดียวกันตลอดการทดลอง แสดงถึงความสามารถในการทนทานต่อภาวะเครียดจากอุณหภูมิสูงของต้นกล้าหญ้าข้าวนกที่ต่ำกว่าเมื่อเทียบกับข้าวไทย

Abstract

The heat-tolerant ability on growth and physiological characteristics of two cultivars of Thai rice (Oryza sativa L.); Khao Dawk Mali 105 and Pathumthani 80, in seedling stage was investigated in comparison with the noxious weed in rice field or Barnyard grass (Echinochoa crusgalli L.) seedlings. The results were shown that heat stress at 45oC could stimulate the growth of shoot of both Thai rice and Barnyardgrass seedlings by enhance the percentage of shoot length after treated with heat stress higher than that of normal condition, but only Pathumthani 80 seedlings could maintain water in cell. In addition, heat stress exposure at 40 and 45oC had no any effect on the growth of roots which it could be explained by non-significantly difference (p>0.05) on root length of heat-treated and control seedlings. Furthermore, cause of oxidation stress in plant cells or lipid peroxidation was taken into consideration by measuring malondialdehyde (MDA) content. Heat stress (45 C) treated Barnyard grass exhibited an increase in MDA content and strongly decrease in photosynthetic pigment contents (chlorophyll a, chlorophyll b and carotenoid) throughout the experiment. These results revealed that when higher temperature or heat stress attacked to plant seedlings, Thai rice could perform their tolerant ability higher than Barnyard grass.