---

บทคัดย่อ

แมลงวันแตง (Zeugodacus cucurbitae (Coquillett)) เป็นศัตรูพืชทางการเกษตรที่สำคัญในประเทศไทย การศึกษาการเลือกชนิดพืชอาศัยของแมลงวันแตงในห้องปฏิบัติการด้วยวิธีทดสอบแบบมีตัวเลือก และไม่มีตัวเลือก โดยใช้พืชอาศัยวงศ์แตง 5 ชนิด ได้แก่ ตำลึง แตงร้าน บวบเหลี่ยม ฟักทอง และมะระ วางแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ จำนวน 3 ซ้ำ บันทึกจำนวนดักแด้ และตัวเต็มวัยของแมลงวันแตงที่พบในพืชอาศัย คำนวณเป็นค่าเฉลี่ย และวิเคราะห์ความแปรปรวน พบว่า จำนวนดักแด้ และตัวเต็มวัยที่พบในพืชอาศัยต่างชนิดกันมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ โดยแตงร้านเป็นพืชอาศัยที่มีจำนวนดักแด้ และตัวเต็มวัยของแมลงวันแตงมากที่สุด ทั้งในการทดสอบแบบมีตัวเลือก (ดักแด้ 48.93% ตัวเต็มวัย 24.13%) และแบบไม่มีตัวเลือก (ดักแด้ 43.07% ตัวเต็มวัย 25.27%) อย่างไรก็ตาม ดักแด้ที่ได้จากแตงร้านกลับมีอัตราการฟักเป็นตัวเต็มวัยต่ำกว่าดักแด้ที่ได้จากมะระ ซึ่งมีอัตราการฟักเป็นตัวเต็มวัยสูงที่สุด (แบบมีตัวเลือก 64.94% แบบไม่มีตัวเลือก 78.38%) การศึกษาการเลือกชนิดพืชอาศัยทำให้ทราบถึงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเลือกเพื่อวางไข่ของแมลงวันแตง ซึ่งสามารถนำผลการวิจัยไปประยุกต์ใช้โดยการใช้กลิ่นจากพืชอาศัยดึงดูดร่วมกับกับดักเพื่อการควบคุมประชากรแมลงวันแตงในพื้นที่ที่มีการระบาดให้ลดลงได้ คำสำคัญ: แมลงวันแตง พืชอาศัย การเลือกชนิดพืชอาศัย พืชวงศ์แตง

Abstract

The melon fly (Zeugodacus cucurbitae (Coquillett)) is an important agricultural pest in Thailand. The study on host preference of the melon fly was conducted under laboratory conditions with choice and no-choice tests, using five cucurbit host plants: ivy gourd, cucumber, angled luffa, pumpkin and bitter gourd. The completely randomized design with three replications was used in the experiment. The number of pupae and adults were recorded, calculated as average values and analyzed the data with analysis of variance. The number of pupae and adults of melon fly found in different host plants were significantly different. The highest number of pupae and adults of melon fly were found in cucumber, for both choice test (pupae 48.93%, adults 24.13%) and no-choice test (pupae 43.07%, adults 25.27%). However, the percentage of adult melon flies emerging from cucumber was lower than that of bitter gourd which was the highest percent adult emergence (choice test 64.94%, no-choice test 78.38%). The study on host preference revealed the factors that influenced host preference of the melon fly, which can be applied by using plant odor with trap to control and reduce the populations of melon fly in the outbreak area. Keywords: Melon fly, Host plant, Host preference, Cucurbitaceae