---

บทคัดย่อ

การทดสอบความสามารถของสายพันธุ์ข้าวผลผลิตสูงที่มีลักษณะรากที่เกี่ยวข้องกับความสามารถในการแข่งขันกับวัชพืชได้ดี จำนวน 5 สายพันธุ์ได้แก่ No. 28, 52, 61, 116 และ 117 และไม่ดีจำนวน 5 สายพันธุ์ ได้แก่ No. 5, 51, 135, 102 และ 106 และพันธุ์เปรียบเทียบ (check) จำนวน 5 พันธุ์/สายพันธุ์ ได้แก่ CH1, IR64, Maravina, Sabita, และ SB562 ดำเนินการในฤดูนาปี 2559 ในสภาพแปลงทดลอง ศูนย์วิจัยข้าวชุมแพการทดสอบมีสองระยะ คือในแปลงกล้าและแปลงปักดำ ในแปลงกล้าวางแผนการทดลองแบบ Systematic arrangement และในแปลงปักดำวางแผนการทดลองแบบ Split plot in RCB จำนวน 3 ซ้ำ ปัจจัยหลักคือการจัดการวัชพืช คือให้แปลงปลอดวัชพืช (Weed Free: WF) และ ปล่อยให้วัชพืชขึ้นแข่งขัน (Weed Competition: WC) และปัจจัยรองคือสายพันธุ์/พันธุ์ข้าว 15 สายพันธุ์/พันธุ์ จากการประเมินความสามารถในการคลุมวัชพืชในระยะกล้าพบว่ากลุ่มสายพันธุ์ข้าวที่มีลักษณะรากที่เกี่ยวข้องกับความสามารถในการแข่งขันกับวัชพืชดีมีความสามารถในการคลุมวัชพืชสูงกว่ากลุ่มสายพันธุ์ข้าวที่แข่งขันกับวัชพืชไม่ดี ส่วนในสภาพแปลงนาปักดำพบว่าการกำจัดวัชพืชมีผลต่อน้ำหนักแห้งของวัชพืชในแทบทุกระยะ ส่วนสายพันธุ์ข้าวมีผลต่อน้ำหนักแห้งของวัชพืชในบางระยะ กลุ่มสายพันธุ์ที่มีลักษณะรากที่เกี่ยวข้องกับความสามารถในการแข่งขันกับวัชพืชดี ได้แก่ No.28 52 61 116 และสายพันธุ์เปรียบเทียบ SB562 มีน้ำหนักแห้งของวัชพืชต่ำทั้งสภาพปลอดวัชพืช (0.44-2.20 กรัมต่อ 0.25 ตารางเมตร) และมีการแข่งขันของวัชพืช (1.55-4.41 กรัมต่อ 0.25 ตารางเมตร) ในระยะหนึ่งเดือนแรกหลังปักดำ การแข่งขันของวัชพืชและสายพันธุ์ข้าวมีผลต่อทั้งจำนวนรวงต่อกอ ผลผลิต น้ำหนักเมล็ดต่อกอ และดัชนีเก็บเกี่ยว โดยกลุ่มสายพันธุ์ข้าวผลผลิตสูงที่มีลักษณะรากที่เกี่ยวข้องกับความสามารถในการแข่งขันกับวัชพืชดีที่คัดเลือกได้จากการศึกษาในครั้งนี้ พิจารณาจากผลผลิต และองค์ประกอบผลผลิต ได้สายพันธุ์ผลผลิตสูงที่แข่งขันกับวัชพืชดีคือ No.28 52 116 และ 117 ซึ่งให้ผลผลิตสูงทั้งในสภาพปลอดวัชพืช (645-818 กิโลกรัมต่อไร่) และในสภาพที่ไม่กำจัดวัชพืช (383-512 กิโลกรัมต่อไร่) คำสำคัญ: ข้าวผลผลิตสูง ความสามารถในการแข่งขันกับวัชพืช

Abstract

Assessing competitiveness against weeds of high-yielding rice progenies with 6 root traits relate to weed competition. There were 15 lines/cultivars, No. 28, 52, 61, 116 and 117 had good weed competitive ability, No. 5, 51, 135, 102 and 106 had poor weed competitive ability, CH1, IR64, Maravina, Sabita and SB562 as check line/cultivars. The study conducted in wet season 2016 under field condition at Chumphae Rice Research Center. The assessing was done in 2 stages, in seedling bed and transplanted field. Seedling bed assessed had Systematic arrangement design and transplanted field has Split plot in RCB for experimental design with 3 replications, weed free and weed competition were main plot and 15 rice lines/cultivars were sub plot. Results showed that, higher weed cover rates represented in good weed competitive ability rice lines/cultivars than the poor lines. In transplanted fields, weed control results to weed dry weight in 0.25 square meter in almost every times of sampling. However, rice lines result to weed dry weight only in some duration. We found that good weed competitive ability lines namely No.28, 52, 61, 116, and SB562 gave lowest dry weight of weed for weed free treatment (0.44-2.20 gram/0.25 square meter) and 1.55-4.41 gram/0.25 square meter for weed competition treatment in first 30 days after transplanting. Weed competition and rice lines result to panicle number/hill, grain yield, seed weight/hill and harvest index. We found that good weed competitive ability lines had selected for high weed compatibility in this study based on grain yield and yield component were No.28, 52, 116, and 117. These lines gave high yield both in weed free condition (645-818 kilogram/rai) and even weed competition condition (383-512 kilogram/rai) Keywords: High yield rice, weed competitiveness