---

บทคัดย่อ

บัวหลวง (Nelumbo nucifera Gaertn.) ถูกนำมาใช้ในการแพทย์พื้นบ้านเพื่อการรักษาโรคต่างๆ มาแต่อดีต อย่างไรก็ตามการใช้บัวหลวงเพื่อเป็นวัตถุธรรมชาติเสริมในอาหารปลายังมีน้อย ดังนั้น การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของสารสกัดฝักบัวหลวงเป็นวัตถุเสริมในอาหารต่อการเจริญเติบโตของปลานิล (Oreochromis niloticus) ลูกปลานิล (น้ำหนัก 9.43±0.89 กรัม) ถูกแบ่งออกเป็น 5 กลุ่มโดยลูกปลาแต่ละกลุ่มได้รับอาหารผสมฝักบัวหลวงที่สกัดด้วยเอธิลแอลกอฮอล์ร้อยละ 70 ที่ความเข้มข้นแตกต่างกัน ดังนี้ กลุ่มที่ 1 ถึงกลุ่มที่ 4 ปลาได้รับอาหารผสมสารสกัดฝักบัวหลวงความเข้มข้นร้อยละ 0 0.05 0.1 และ 1 ตามลำดับ และกลุ่มที่ 5 ปลาได้รับอาหารผสมยาปฏิชีวนะออกซิเตตราซัยคลินความเข้มข้นร้อยละ 0.05 และจัดให้เป็นกลุ่มควบคุมเชิงบวก ปลาได้รับอาหารผสมสารสกัดฝักบัวหลวงหรือยาปฏิชีวนะ 2 ครั้งต่อวัน เป็นเวลา 60 วัน การปฏิบัติต่อสัตว์ทดลองได้กระทำตามหลักปฏิบัติที่เห็นชอบจากคณะกรรมการการใช้สัตว์ทดลอง มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี ผลการศึกษาพบว่าการเสริมสารสกัดฝักบัวหลวงลงในอาหารมีผลเพิ่มน้ำหนักตัวและอัตราการเจริญเติบโตจำเพาะและมีผลลดค่าอัตราการเปลี่ยนอาหารอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุม (P<0.05) อาหารเสริมสารสกัดฝักบัวหลวงไม่มีผลต่ออัตราการตายสะสม ค่าดัชนีตับ และค่าดัชนีลำไส้ต่อตัวเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมและกลุ่มควบคุมเชิงบวก (P>0.05) ระดับความเข้มข้นที่เหมาะสมของสารสกัดฝักบัวหลวงจากการศึกษาครั้งนี้ คือ 1% นอกจากนี้ในปลาทุกกลุ่มที่ได้รับสารสกัดไม่พบความผิดปกติของสุขภาพและพฤติกรรมการกินอาหาร ดังนั้น ผลการศึกษาครั้งนี้จึงยืนยันได้ว่าสารสกัดฝักบัวหลวงสามารถใช้เป็นวัตถุธรรมชาติเสริมในอาหารปลาเพื่อกระตุ้นการเจริญเติบโตและประสิทธิภาพการใช้อาหารในปลานิล คำสำคัญ: บัวหลวง, Nelumbo nucifera Gaertn., การเจริญเติบโต, ปลานิล, Oreochromis niloticus, สมุนไพร

Abstract

Lotus (Nelumbo nucifera Gaertn.) has been therapeutically utilized as a folk medicine to treat various ailments. However, its use in fish culture as a natural feed additive in fish diets is still limited. Therefore, the aim of this present study was to investigate the effects of N. nucifera fruit extract (NNFE) on growth performances of Nile tilapia (Oreochromis niloticus). Fingerlings (weighing 9.43±0.89 g) were divided into 5 groups. Group 1-4, fish were fed diets containing 0, 0.05, 0.1 and 1% of N. nucifera fruit extracted with 70% ethanol, respectively. Group 5 received 0.05% of oxytetracycline mixed diet and served as a positive control group. Fish were fed two times a day for 60 days. Fish were raised in accordance with the Institutional Animal Care and Use Committee, Ubon Ratchathani Rajabhat University, Thailand. The results demonstrated that the diets supplemented with NNFE caused a significant increase in the growth performances such as body weight gain, specific growth rate, and a significant reduction of feed conversion ratio compared to the control diet (P<0.05). In addition, no significant changes in the cumulative mortality, behavior, hepatosomatic index and intestinalsomatic index were observed among all the groups (P>0.05). The optimum level of NNFE observed in this research was 1%. Thus, these results revealed that NNFE may be used as a natural feed additive in the fish diet to improve growth and feed utilization efficiency of Nile tilapia. Keywords: Lotus, Nelumbo nucifera Gaertn., Growth parameters, Nile tilapia, Oreochromis niloticus, Medicinal plants